پدر امام علی (علیه السلام) کیست؟ از یک روحانی شنیدم: نام پدر حضرت علی (علیه السلام) ابوطالب نیست! بلکه زمانی که پدر حضرت علی (علیه السلام) رحلت فرمودند حضرت ابوطالب (علیه السلام) سرپرستی ایشان را بر عهده گرفتند؟! این مطلبی که شما از قول آن روحانی نقل کرده اید، اگر ایشان واقعاً چنین مطلبی را بیان کرده باشد و اشتباه گفتاری ایشان و یا اشتباه برداشت شما نبوده باشد، باید گفت از عجایب نقل های تاریخی است که بنده تاکنون هیچ جایی ندیده و نشنیده بودم. در باره نام اصلی پدر امام علی (علیه السلام) در بین منابع اختلاف وجود دارد، ولی آن چه مسلم است این است که چون فرزند بزرگش طالب بود، او را ابوطالب خواندند(کنیه). برخی نام ابوطالب را “عبد مناف” گفته اند، همان گونه که در روایتی منقول از حضرت علی و امام صادق (علیهما السلام) آمده است که نام ابوطالب “عبد مناف” است.(۱) سیوطی در تاریخ الخلفا همین نام را برگزیده است.(۲) برخی نام وی را “عمران” خوانده اند، همان گونه که در زیارت حضرت رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) آمده است: “السلام علی عمّک عمران ابی طالب”.(۳) محدّث قمى در کتاب «سفینه البحار» مى نویسد نام پدر امیرالمؤمنین را بعضى عبد مناف و بعضی دیگر عمران دانسته اند و ممکن است هر دو صحیح باشد، زیرا در بعضى از زیارات، ایشان به عنوان عمران و در بعضى از اشعار عربى به عنوان عبد مناف معرّفى شده اند ولى ابوطالب کنیه ایشان مى باشد.(۴) حال کدام یک از این دو اسم، نام اصلی او بود، تا آن اندازه که تحقیق کرده ایم، مستندات تاریخی پاسخ قاطعی به ما نمی دهد. ممکن است هر دو درست باشد، چرا که میان عرب ها، تعدد نام بسیار رواج دارد، ولی نام مشهوری که برای آن بزرگوار ذکر شده است همان عمران می باشد. برخی به این مطلب که نام پدر امام علی (علیه السلام) عبد مناف باشد این گونه اشکال کرده اند که، این نام دلیل بر موحد نبودن ابوطالب می باشد. در پاسخ این اشکال باید گفت: طبق نقل برخی منابع پدر وی اسم او را عبد مناف نگذاشته است، شاید برخی از بستگان او به وی چنین لقبی را داده اند و سپس به این لقب شهرت یافته است.(۵) حال بعد از دانستن نام اصلی پدر امام علی (علیه السلام) با کنار هم قرار دادن تاریخ ولادت امام علی (علیه السلام) و تاریخ وفات پدر بزرگوارشان مشخص خواهد شد که امام علی (علیه السلام) در سنی نبودند که بعد از مرگ پدرشان، نیازمند سرپرستی کسی باشند. طبق نقل منابع تاریخی جناب ابوطالب در سال دهم بعثت از دنیا رفتند. ابن حجر عسقلانی در کتاب «الاصابه» می گوید: «مات أبوطالب فی السنه العاشره من المبعث و کان له یوم مات بضع و ثمانون سنه»؛ ابوطالب در سال ده بعثت از دنیا رفت و روزی که از دنیا رفت، هشتاد و اندی سن داشت.(۶) ابن اثیر در کتاب «اسد الغابه» می گوید: «در سال دهم هجری، اول ذیقعده از دنیا رفته است و برخی گفته اند نیمه شوال از دنیا رفته است و حضرت خدیجه هم سه روز بعد از وفات ابو طالب از دنیا رفت. برخی می گویند یک ماه بعد و برخی هم می گویند یک ماه و پنج روز بعد و برخی هم می گویند بعد از پنجاه روز از دنیا رفت.»(۷) تولد امام علی (علیه السلام) هم مشهور بین مورخین این است که سی سال بعد از عام الفیل می باشد، یعنی زمان بعثت حداقل ده سال سن داشته اند و با توجه به تاریخ وفات پدر بزگوراشان که سال دهم بعث بوده است، ایشان بیست ساله بوده اند، و این که بگوییم ایشان بعد از مرگ پدرشان تحت سرپرستی شخص دیگری در آمده باشند، احتمال بعیدی است. علاوه بر این که یکی از مسلّمات تاریخی این است که امام علی (علیه السلام) در زمان حیات پدرشان از همان کودکی تحت سرپرستی پیامبر (صلی الله علیه و آله) قرار گرفته بودند. طبق نقل منابع تاریخی یکی از نعمت های خداوند بر علی بن ابی طالب کفالت و سرپرستی پیامبر بر وی بود. سبب ظاهری آن این بود که قریش با بحران اقتصادی شدیدی مواجه شدند، ابوطالب که مردی عیال مند بود شرایط زندگی برایش سخت گشت، پیامبر به عمویش عباس که از سایر بنی هاشم زندگی بهتری داشت گفت: برادرت ابوطالب مردی عیال مند است، مناسب است در این موقعیت دشوار بار او را سبک کنیم من یکی از فرزندانش را به نزد خود می برم تو هم یکی را پیش خود ببر عباس با پیشنهاد پیامبر موافقت کرد، بنابر این نزد ابوطالب رفتند و از او خواستند کفالت فرزندانش را تا رفع این بحران به آنان بسپارد. ابوطالب گفت: عقیل را برای من بگذارید و هرکدام را می خواهید ببرید؛ آن گاه رسول خدا علی را و عباس جعفر را به خانه خود بردند.(۸)
ـــــــــــــــــــــــــ
(۱) صدوق، معانی الاخبار، ص ۱۲۱.
(۲) سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص ۱۶۶.
(۳) مجلسی، بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۱۸۹.
(۴) سفینه البحار، شیخ عباس قمی، ج ۵، ص ۳۱۲.
(۵) ابن اثیر، الکامل، ج ۲ ،ص ۱۸، بیروت، دار صادر للطباعه و النشر، ۱۳۸۵ه-۱۹۶۵م.
(۶) الاصابه، ج ۷، ص ۲۰۳.
(۷) اسد الغابه، ج ۱، ص ۱۹.
(۸) سیره ابن هشام، ج ۱، ص ۲۳۶.
porsemanequran.com
